БОЛҒАН АНА КҮМБЕЗІ

Болған ана күмбезі — ортағасырлық сәулет өнері ескерткіші. Сарысу мен Қаракеңгір өзендерінің құйылысында, Қаражар шатқалында орналасқан. Аңыздарда Болған ананы Алаша ханның келіні деп айтады. 1990 ж. Алматы мемл. архитектура және құрылыс ин-тының экспедициясы (жетекшісі Е.Бәйтенов) зерттеген. Кесененің қасбетіндегі аркалы, порталды кірер аузының айналасы қуыстана қаланып, қабырғаның өрнегі ретінде жасалған. Бөлменің төменгі шаршы бөлігінің күмбез шеңберіне өтер тұсындағы бұрыштары аркалы-тромпты тәсілмен өрілген. Тромп қолтықшалары қосарланған кірпішті қиғаштап, бұрышын шығара қалау арқылы өрнектелген. Ескі сылақтың қалдығы П тәрізді порталдық арканың белдеуі мен жапсырылған әшекейлі қыш тақташалардың терракота түсті болғанын көрсетеді. Порталдың ширек бұрышты бағаналары мен басқа қабырғалары түгел ақ түсті. Көрнекі жерге салынған Болған ана күмбезі алғашқы нұсқасында өте әдемі болғанға ұқсайды. Ол осы өңірдегі кейінірек салынған кесенелер архитектурасына (Ақтыбай, Қауқабай, т.б.) да әсерін тигізген.