жібек
Қазақша
өңдеу
Зат есім
өңдеужібек | |||||||||||||||||||||
Тәу. жақ | Жекеше | Көпше | Тәу. жақ | Жекеше | Көпше | Тәу. жақ | Жекеше | Көпше | |||||||||||||
1-жақ (Менің) |
А. | {{{1аж}}} | {{{1ак}}} | 2-жақ (Сенің) |
А. | {{{2аж}}} | {{{2ак}}} | 3-жақ (Оның) |
А. | {{{3аж}}} | {{{3ак}}} | ||||||||||
І. | {{{1іж}}} | {{{1ік}}} | І. | {{{2іж}}} | {{{2ік}}} | І. | {{{3іж}}} | {{{3ік}}} | |||||||||||||
Б. | {{{1бж}}} | {{{1бк}}} | Б. | {{{2бж}}} | {{{2бк}}} | Б. | {{{3бж}}} | {{{3бк}}} | |||||||||||||
Т. | {{{1тж}}} | {{{1тк}}} | Т. | {{{2тж}}} | {{{2тк}}} | Т. | {{{3тж}}} | {{{3тк}}} | |||||||||||||
Ж. | {{{1жж}}} | {{{1жк}}} | Ж. | {{{2жж}}} | {{{2жк}}} | Ж. | {{{3жж}}} | {{{3жк}}} | |||||||||||||
Ш. | {{{1шж}}} | {{{1шк}}} | Ш. | {{{2шж}}} | {{{2шк}}} | Ш. | {{{3шж}}} | {{{3шк}}} | |||||||||||||
К. | {{{1кж}}} | {{{1кк}}} | К. | {{{2кж}}} | {{{2кк}}} | К. | {{{3кж}}} | {{{3кк}}} | |||||||||||||
Тәу. жақ | Жекеше | Көпше | Тәу. жақ | Жекеше | Көпше | Тәу. жақ | Жекеше | Көпше | |||||||||||||
1-жақ (Біздің) |
А. | {{{4аж}}} | {{{4ак}}} | 2-жақ (Сіздің) |
А. | {{{5аж}}} | {{{5ак}}} | 3-жақ (Олардың) |
А. | {{{3аж}}} | {{{3ак}}} | ||||||||||
І. | {{{4іж}}} | {{{4ік}}} | І. | {{{5іж}}} | {{{5ік}}} | І. | {{{3іж}}} | {{{3ік}}} | |||||||||||||
Б. | {{{4бж}}} | {{{4бк}}} | Б. | {{{5бж}}} | {{{5бк}}} | Б. | {{{3бж}}} | {{{3бк}}} | |||||||||||||
Т. | {{{4тж}}} | {{{4тк}}} | Т. | {{{5тж}}} | {{{5тк}}} | Т. | {{{3тж}}} | {{{3тк}}} | |||||||||||||
Ж. | {{{4жж}}} | {{{4жк}}} | Ж. | {{{5жж}}} | {{{5жк}}} | Ж. | {{{3жж}}} | {{{3жк}}} | |||||||||||||
Ш. | {{{4шж}}} | {{{4шк}}} | Ш. | {{{5шж}}} | {{{5шк}}} | Ш. | {{{3шж}}} | {{{3шк}}} | |||||||||||||
К. | {{{4кж}}} | {{{4кк}}} | К. | {{{5кж}}} | {{{5кк}}} | К. | {{{3кж}}} | {{{3кк}}} |
Айтылуы
өңдеу- [ˌʑɘˈbek]
- [ˌd͡ʑɘˈbek]
Семантикалық қасиеттері
өңдеуМағынасы
өңдеу- жібек құртының пілләсынан не басқа буынаяқтыдан шығатын талшық Көп еңбек қажет ететіндіктен жібек ең қымбат талшық саналады, сондықтан қазір жасанды жібек өндірісі жолға қойылған. (ҚҰЭ)
- сол талшықтан жасалатын тегіс, жылтыр мата Басына жібек байлаған Арулар кімнен қалмаған. (Махамбет, Шығ.)
- (ауыспалы м.) жұмсақ, биязы, майда Колхоздың жібек жалды арғымағы (А. Жұмағалиев, Өшпес жалын)
- (ауыспалы м.) жайлы, қолайлы Жазы жібек, ал күзі алтындана,
Жатыр ма әлі жазира салқын дала? (М. Мақатаев, Шығ.) - (ауыспалы м.) жарамды, пайдалы Өнердің порасын қой, жібегін жи. (О. Шораяқов, Шайырлардың сомасы)
Синонимдері
өңдеуГиперонимдері
өңдеуЭтимологиясы
өңдеуБәлки, көне түркі *yip (жіп) сөзінен шыққан.
Фразеологизмдер мен тұрақты тіркестер
өңдеуМақал-мәтелдер
өңдеу- жібекті түте алмаған жүн етеді, қызды күте алмаған күң етеді
- жібектің түйіні бір, жас-жастың тілеуі бір
- арзан нәрсе жерде жатар, парша-жібек төрде жатар
- жібек тозса, есекке жабуға да жарамайды
- жібекке жібек жамаса, жүнге жүн ғана жарасар
Аудармалары
өңдеу- Ағылшынша: silk
- Орысша: шёлк
- Әзірбайжанша: ipək
- Қырғызша: жибек
- Өзбекше: ipak
- Татарша: ефәк
- Түрікменше: ýüpek
- Түрікше: ipek
- Ұйғырша: يىپەك (yipek; йипәк)
- Қытайша (дәстүрлі): 綢
- Қытайша (жеңілдетілген): 绸
- Французша: soie
- Арабша: حرير (ḥarīr)
- Грекше: μετάξι
- Испанша: floja, seda
- Жапонша: 絹 (きぬ; kinu)